Dla wielu przedsiębiorstw zamówienie budowy oprogramowania dedykowanego jest najlepszą, a w niektórych przypadkach jedyną możliwością pozyskania systemu, który będzie w pełni dopasowany do ich indywidualnych potrzeb.   

Trzeba mieć jednak świadomość, że ze specyfiki tego typu oprogramowania wynikają również dodatkowe wyzwania, szczególnie w aspekcie bezpieczeństwa, które pod uwagę musi brać nie tylko producent, ale również zamawiający.  

W tym artykule postaramy się przybliżyć zarówno jakie są najczęściej spotykane przyczyny naruszenia bezpieczeństwa danych w systemach dedykowanych, jak również w jaki sposób można się przed nimi zabezpieczyć.  

Zapraszamy do lektury. 

Jak definiujemy bezpieczeństwo oprogramowania?

Bezpieczeństwo oprogramowania to zbiór praktyk służących ochronie systemu oraz przetwarzanych w nim danych przed nieautoryzowanym dostępem, użyciem lub zniszczeniem.  

Odpowiednio dobrane rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa oprogramowania pomagają zapewnić ochronę danych podczas przesyłania i przechowywania, a także mogą pomóc w ochronie przed wykorzystaniem ewentualnych luk w systemie przez ataki ransomware oraz inne rodzaje złośliwego oprogramowania.  

Dlaczego aspekt bezpieczeństwa jest ważny w tworzeniu oprogramowania dedykowanego?

Jednym z głównych powodów, dla których dbałość o bezpieczeństwo jest niezbędna przy tworzeniu oprogramowania dedykowanego, jest ochrona poufnych danych. Systemy wykorzystywane w firmach często przechowują i przetwarzają wrażliwe informacje, takie jak dane osobowe, dokumentacja finansowa i tajemnice handlowe.  

Jeśli informacje te wpadną w niepowołane ręce, może to prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak kradzież tożsamości, straty finansowe i uszczerbek na reputacji. Dlatego też deweloperzy muszą zagwarantować odpowiedni poziom bezpieczeństwa dostarczanych systemów, w celu ochrony tych danych. 

Innym powodem, dla którego aspekt bezpieczeństwa ma kluczowe znaczenie w tworzeniu oprogramowania dedykowanego, jest zapobieganie cyberatakom. Cyberprzestępcy nieustannie doskonalą swoje taktyki, przez co firmom trudno jest nadążyć za najnowszymi zagrożeniami.  

Niestandardowe oprogramowanie, które nie posiada odpowiednich środków bezpieczeństwa, może być łatwym celem dla cyberprzestępców, którzy chcą wykorzystać luki w zabezpieczeniach i uzyskać nieautoryzowany dostęp do systemów.  

Kolejnym aspektem wpływającym na konieczność odpowiedniego zabezpieczenia systemów dedykowanych jest wymóg zapewnienia zgodności z lokalnymi oraz międzynarodowymi przepisami.  

W wielu branżach obowiązują surowe regulacje dotyczące ochrony danych i prywatności, takie jak HIPAA dla służby zdrowia lub RODO dla firm działających w Unii Europejskiej. Nieprzestrzeganie tych przepisów może skutkować znacznymi grzywnami i konsekwencjami prawnymi. Dlatego deweloperzy muszą zapewnić, że ich niestandardowe rozwiązania programowe spełniają te wymogi prawne poprzez wdrożenie odpowiednich środków bezpieczeństwa. 

Jakie są najczęstsze przyczyny naruszenia bezpieczeństwa danych?

Przypadki naruszenia bezpieczeństwa danych są poważnym problemem dla organizacji, zwłaszcza tych, które mają do czynienia z wrażliwymi lub poufnymi informacjami. Konsekwencje finansowe w przypadku wielu podmiotów mogą być znaczące – dla przykładu, zgodnie z raportem przygotowanym przez Statista.com, średni koszt naruszenia bezpieczeństwa danych w badanym okresie 03.2021-03.2022 w przypadku podmiotów działających w sektorze służby zdrowia osiągnął poziom 10,1 mln USD. 

Oprogramowanie stworzone na indywidualne zamówienie może być szczególnie podatne na naruszenia bezpieczeństwa danych ze względu na jego unikalny charakter i wynikające z niego potencjalne słabe punkty.  

Istnieje kilka najczęstszych przyczyn naruszenia bezpieczeństwa danych w przypadku oprogramowania dedykowanego: 

1. Niedociągnięcia w projektowaniu i tworzeniu oprogramowania – tworzenie oprogramowania na zamówienie obejmuje opracowanie koncepcji oraz budowę rozwiązania od podstaw. W efekcie, jeśli w procesie projektowania i tworzenia systemu przyjęte zostaną błędne założenia, w produkcie końcowym mogą występować luki w zabezpieczeniach.

2. Brak odpowiednich testów i zapewnienia jakości – w ramach zamówień na oprogramowanie dedykowane często powstają złożone systemy, które wymagają szeroko zakrojonych testów i wdrożenia odpowiednich procedur zapewnienia jakości w ramach Quality Assurance oraz Quality Control. Jeśli procesy te nie są wystarczająco dokładne, luki w zabezpieczeniach mogą pozostać niewykryte, pozostawiając system otwarty na potencjalne ataki.

3. Niewystarczające środki bezpieczeństwa – nawet jeśli oprogramowanie zostało zaprojektowane i opracowane w bezpieczny sposób, nadal musi być chronione za pomocą odpowiednich procedur oraz technicznych środków bezpieczeństwa, takich jak firewalle, systemy wykrywania włamań oraz odpowiednio zaplanowana i egzekwowana kontrola dostępu.

4. Błąd ludzki – naruszenie bezpieczeństwa danych może również nastąpić z powodu błędu ludzkiego, takiego jak przypadkowe wysłanie poufnych informacji do niewłaściwego odbiorcy lub padnięcie ofiarą oszustwa phishingowego.

5. Złośliwe oprogramowanie i wirusy – złośliwe oprogramowanie i wirusy mogą zainfekować niestandardowe oprogramowanie, tak jak każdy inny rodzaj oprogramowania, potencjalnie narażając poufne informacje.

6. Luki w zabezpieczeniach innych firm – oprogramowanie niestandardowe często opiera się na komponentach innych firm, takich jak biblioteki lub wtyczki, które mogą mieć własne luki w zabezpieczeniach.

Aby zapobiec naruszeniom danych podczas tworzenia oprogramowania dedykowanego, ważne jest, aby przyjąć kompleksowe podejście do bezpieczeństwa, które obejmuje bezpieczne praktyki projektowania i rozwoju, dokładne testy i procesy zapewniania jakości, odpowiednie procedury bezpieczeństwa, a także bieżące monitorowanie i konserwację.

Przykładowe rozwiązania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa oprogramowania dedykowanego stosowane przez SOFTIQ 

Dzięki wieloletniemu doświadczeniu wiemy, iż tworzenie oprogramowania dedykowanego, ze względu na jego unikalny charakter oraz potencjalne słabe punkty jest procesem, który wymaga zastosowania najlepszych możliwych zabezpieczeń oraz wdrożenia odpowiednich praktyk w ramach całych zespołów projektowych.

W SOFTIQ przykładamy szczególnie dużą wagę do bezpieczeństwa tworzonego oprogramowania, dlatego między innymi:

• wytwarzamy oprogramowanie zgodnie z zasadami “secure by desing” oraz “secure by default”,
• podczas wytwarzania oprogramowania zwracamy uwagę na listę OWASP TOP 10,
• cyklicznie testujemy nasze oprogramowanie za pomocą automatycznych skanerów podatności,
• regularnie szkolimy naszych pracowników z najnowszych metod zabezpieczenia aplikacji
• posiadamy własnych testerów bezpieczeństwa,
• uczestniczymy w konferencjach branży IT Security,
• stosujemy dobre praktyki bezpieczeństwa w systemach kontroli wersji.

Case study SOFTIQ – przykład dbałości o bezpieczeństwo oprogramowania w ramach usług utrzymania i rozwoju systemu informatycznego jednego z ministerstw

SOFTIQ, w ramach umowy podpisanej w 2020 r. z jednym z ministerstw, w okresie 48 miesięcy odpowiedzialny jest za:

• rozwój systemu,
• administrowanie,
• usuwanie awarii i błędów,
• wsparcie użytkowników,
• świadczenie usługi hot-line.

W trakcie prac w ramach systemu informatycznego SOFTIQ zobowiązany jest do ścisłego przestrzegania postanowień Polityki Bezpieczeństwa Informacji w obszarze IT, która reguluje szereg zagadnień wspierających proces zarządzania infrastrukturą informatyczną ministerstwa.

Niektóre z wymogów w zakresie bezpieczeństwa systemu, które SOFTIQ jest zobowiązany stosować, obejmują:

• stosowanie zasady złożoności hasła do systemu, jego okresowej zmiany oraz ochrony przed udostępnieniem,
• w przypadku pierwszego logowania wymuszenie zmiany hasła nadanego przez administratora,
• stosowanie funkcjonalności zapamiętywania 5 ostatnich haseł, zapobiegając ich ponownemu wykorzystaniu,
• przestrzeganie zasad bezpiecznego przechowywania kodu źródłowego systemu,
• wymóg odseparowania środowiska produkcyjnego od innych środowisk oraz przestrzeganie zakazu prowadzenia prac rozwojowych w tym środowisku,
• obowiązek monitorowania w sposób ciągły sprawności i bezpieczeństwa działania komponentów systemu,
• monitorowanie przyrostu danych, ilości wolnej przestrzeni dyskowej oraz długości aktualnego okna backupowego.

Jakie inne praktyki w zakresie bezpieczeństwa oprogramowania powinno się stosować w pracy zespołów deweloperskich?

Spośród różnorakich sposobów zapewnienia bezpieczeństwa oprogramowania dedykowanego, często o różnej skuteczności, specjaliści SOFTIQ mogą polecić stosowanie przede wszystkim poniższe rozwiązania.

1. Modelowanie zagrożeń 

Modelowanie zagrożeń to proces identyfikacji potencjalnych zagrożeń bezpieczeństwa i luk w aplikacjach. Ta praktyka pomaga programistom zaprojektować i wdrożyć mechanizmy kontroli bezpieczeństwa, które chronią przed potencjalnymi atakami. 

2. Praktyki bezpiecznego kodowania 

Praktyki bezpiecznego kodowania obejmują stosowanie technik kodowania, które minimalizują ryzyko wprowadzenia luk w aplikacjach. Przykłady praktyk bezpiecznego kodowania obejmują walidację danych wejściowych, obsługę błędów i bezpieczne przechowywanie danych. 

3. Uwierzytelnianie i autoryzacja 

Uwierzytelnianie i autoryzacja to krytyczne środki bezpieczeństwa, które zapewniają, że tylko autoryzowani użytkownicy mogą uzyskać dostęp do określonych funkcji lub danych w aplikacji lub systemie. Programiści powinni wdrożyć silne mechanizmy uwierzytelniania dostępu oraz kontroli autoryzacji, aby zapobiec nieuprawnionemu dostępowi.  

4. Szyfrowanie 

W tworzonym oprogramowaniu dedykowanym powinno się używać silnych algorytmów szyfrowania w celu ochrony danych, zarówno podczas ich przesyłania, jak i przechowywania.   

5. Kontrola dostępu 

Kontrola dostępu to praktyka, w ramach której ogranicza się dostęp użytkowników do określonych zasobów w aplikacji. Programiści powinni wdrożyć szczegółową kontrolę dostępu, aby ograniczyć uprawnienia użytkowników i zapobiec nieautoryzowanemu dostępowi.  

6. Audyt i rejestrowanie aktywności 

Audyt i rejestrowanie dzienników systemowych to podstawowe praktyki bezpieczeństwa, które pomagają programistom monitorować aktywność systemu i wykrywać potencjalne zagrożenia bezpieczeństwa. Deweloperzy powinni wdrożyć mechanizmy rejestrowania, które przechwytują istotne informacje, takie jak aktywność użytkownika, zdarzenia systemowe i komunikaty o błędach.  

7. Testowanie zabezpieczeń 

Testy bezpieczeństwa to proces oceny skuteczności wdrożonych mechanizmów kontroli bezpieczeństwa w aplikacji. Deweloperzy i dział bezpieczeństwa powinni przeprowadzać regularne testy bezpieczeństwa, aby zidentyfikować luki w zabezpieczeniach i upewnić się, że wdrożone mechanizmy działają zgodnie z przeznaczeniem.  

8. Zarządzanie aktualizacjami 

Zarządzanie poprawkami to proces opracowywania i wdrażania aktualizacji lub poprawek do aplikacji w celu wyeliminowania znanych luk w zabezpieczeniach. Deweloperzy powinni opracować i stosować proces zarządzania poprawkami, aby zapewnić, że aplikacje są aktualne z najnowszymi standardami bezpieczeństwa.  

9. Zabezpieczenie przed podatnościami z bibliotek firm trzecich 

Biblioteki firm trzecich mogą wprowadzać luki w zabezpieczeniach do aplikacji. Deweloperzy powinni dokładnie ocenić biblioteki innych firm przed ich zastosowaniem w oprogramowaniu dedykowanym, aby upewnić się, że są one bezpieczne i aktualne.  

10. Szkolenia w zakresie bezpieczeństwa 

Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa jest krytyczną praktyką, która pomaga programistom zrozumieć zagrożenia bezpieczeństwa i najlepsze praktyki w zakresie tworzenia bezpiecznych aplikacji. Deweloperzy powinni przechodzić regularne szkolenia z zakresu bezpieczeństwa, aby być na bieżąco z najnowszymi zagrożeniami i wiedzieć, jak się przed nimi zabezpieczyć. 

Korzyści płynące z bezpiecznego rozwoju oprogramowania dedykowanego

Jedynie kompleksowe podejście do bezpiecznego tworzenia oprogramowania dedykowanego, obejmujące odpowiednie procedury na każdym etapie, począwszy od projektowania, poprzez budowę, testowanie i dalsze utrzymanie systemu dają pewność, że oprogramowanie jest chronione przed cyberatakami i naruszeniami danych.  

Korzyści płynące z bezpiecznego tworzenia oprogramowania są liczne i obejmują: 

• zmniejszone ryzyko naruszenia danych – poprzez identyfikację i eliminację potencjalnych luk w zabezpieczeniach na wczesnym etapie procesu rozwoju systemu zmniejsza się prawdopodobieństwo wykorzystania luk przez atakujących w celu uzyskania nieautoryzowanego dostępu do wrażliwych danych;
• zwiększone zaufanie klientów – Klienci są bardziej skłonni zaufać firmom, które priorytetowo traktują bezpieczeństwo w swoich procesach tworzenia oprogramowania dedykowanego. Wdrażając bezpieczne praktyki tworzenia oprogramowania, firmy mogą wykazać swoje zaangażowanie w ochronę danych Klientów i zachowanie ich prywatności;
• oszczędność kosztów – usuwanie luk w zabezpieczeniach po wydaniu produktu jest kosztowne i czasochłonne. Stawiając nacisk na bezpieczeństwo procesu tworzenia niestandardowego oprogramowania od samego początku, firmy mogą zaoszczędzić pieniądze, unikając późniejszych kosztownych działań naprawczych.

Inne korzyści płynące z bezpiecznego tworzenia oprogramowania obejmują między innymi lepszą zgodność z przepisami branżowymi oraz skrócenie przestojów w działaniu systemów spowodowanych incydentami bezpieczeństwa.

Podsumowanie

Tak jak kilkukrotnie podkreślaliśmy, proces tworzenia oprogramowania dedykowanego obejmuje opracowanie koncepcji oraz budowę rozwiązania od podstaw. W efekcie, jeśli w procesie projektowania systemu przyjęte zostaną błędne założenia, w produkcie końcowym mogą występować luki w zabezpieczeniach.  

Odpowiednie zaprojektowanie nowoczesnego i bezpiecznego systemu bez odpowiedniego doświadczenia może być w wielu przypadkach niemożliwe.  W tym kontekście często najlepszym sposobem na ograniczenie ryzyka i zapewnienie najwyższego poziomu bezpieczeństwa okazuje się być wybór odpowiedniego software house’u, który zadba o optymalną realizację Twojego zlecenia.  

Niezależnie od typu oprogramowania bądź aplikacji, którą chcesz stworzyć, decyzja o wyborze konkretnego software house będzie mieć kluczowe znaczenie i przełoży się na każdy aspekt przyszłej współpracy, zarówno w wymiarze finansowym, jak też organizacyjnym.    

Jeśli zastanawiasz się, jak podejść do kwestii wyboru partnera i na co zwrócić uwagę, zachęcamy do kontaktu z naszymi doradcami, bądź lektury naszych artykułów – “Jak wybrać software house najlepszy dla Twojego projektu” – część 1 oraz cześć 2.   

Zapraszamy do lektury naszych artykułów
oraz pobrania przydatnych materiałów!

This post is also available in: English (Angielski)